In sommige gevallen zijn bestuurders persoonlijk aansprakelijk voor de schulden van de vennootschap. Dat geldt bijvoorbeeld wanneer een bestuurder namens de vennootschap verplichtingen aangaat terwijl hij weet of moet weten dat de vennootschap deze verplichtingen niet kan voldoen en ook geen verhaal biedt voor de schade van de betreffende schuldeiser. Dit wordt de ‘Beklamel-norm’ genoemd, naar een uitspraak van de Hoge Raad uit 1989, waarin de Hoge Raad deze norm voor het eerst formuleerde.
Onbetaalde facturen, betalingsregeling en nieuwe opdrachten
Deze Beklamel-norm komt regelmatig terug in de rechtspraak. Ook in een uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 27 februari 2024. In deze casus had een BV werkzaamheden laten verrichten. Toen de openstaande facturen bleven oplopen, liet de opdrachtnemer weten dat hij voorlopig geen werkzaamheden meer zou verrichten. Daarop spraken partijen een betalingsregeling af voor de bestaande schuld. Tegelijk gaf de opdrachtgever opdracht om nieuwe werkzaamheden te verrichten. Maar helaas voor de opdrachtnemer voldeed de opdrachtgever noch de betalingsregeling (op een gering deel na) noch de facturen voor de nieuwe werkzaamheden.
De opdrachtnemer stelde de bestuurder van de opdrachtgever persoonlijk aansprakelijk. Het hof oordeelde dat de bestuurder aansprakelijk was voor de niet betaalde facturen voor de nieuwe opdracht.
Verplichtingen aangaan tegen beter weten in
Ten tijde van het verstrekken van de nieuwe opdracht had de vennootschap onvoldoende middelen om de kosten voor de nieuwe werkzaamheden te betalen. Ook ontbrak concreet zicht op voldoende nieuwe inkomsten waaruit de opdrachtgever volledig betaald zou kunnen worden. Volgens het hof had de bestuurder daaruit moeten begrijpen dat de vennootschap niet aan zijn nieuwe betalingsverplichtingen tegenover de opdrachtnemer zou kunnen voldoen. Het laten ontstaan van nieuwe vorderingen was daarom onrechtmatig en daarvan kon de bestuurder een persoonlijk, ernstig verwijt worden gemaakt. De bestuurder is daarom persoonlijk aansprakelijk voor de schade die de opdrachtnemer lijdt doordat de nieuwe facturen onbetaald bleven.
Bewerkstelligen dat verplichtingen niet worden nagekomen
Een andere vraag was of de bestuurder ook persoonlijk aansprakelijk is voor het niet betalen van de oude facturen. In deze zaak hoefde de bestuurder ten tijde van het aangaan van die verplichtingen nog niet te weten dat de vennootschap niet zou kunnen betalen. Daarom geldt hiervoor niet de Beklamel-norm, maar de norm uit het arrest van de Hoge Raad dat bekend geworden is onder de naam Ontvanger/Roelofsen. Het komt er in dat geval in de kern op neer of “de bestuurder wist of redelijkerwijs had behoren te begrijpen dat de door hem bewerkstelligde of toegelaten handelwijze van de vennootschap tot gevolg zou hebben dat deze vennootschap haar verplichtingen niet zou nakomen en ook geen verhaal zou bieden voor de als gevolg daarvan optredende schade”. Het hof vond in dit geval dat er onvoldoende argumenten waren voor deze vorm van persoonlijke aansprakelijkheid. Dat de bestuurder wel andere schuldeisers had betaald, maar niet de opdrachtnemer, was daarvoor in dit geval niet genoeg.
In beginsel geen aansprakelijkheid bij selectieve betaling
Er bestaat in beginsel geen verplichting om alle schuldeisers naar evenredigheid te betalen. Als een onderneming in zwaar weer verkeert, maar mogelijkheden ziet om daar bovenop te komen, is het goed denkbaar dat met name die schuldeisers worden voldaan die het meest urgent zijn. Bijvoorbeeld de leveranciers die nodig zijn om de onderneming draaiende te houden en weer financieel gezond te krijgen. In beginsel leidt selectieve betaling van schuldeisers dus niet tot persoonlijke aansprakelijkheid van de bestuurder. Maar, in zo’n situatie kunnen er bijzondere omstandigheden zijn waardoor een bestuurder toch persoonlijk aansprakelijk is. In dit concrete geval waren dergelijke bijzondere omstandigheden echter niet aangevoerd.
Tip
Het hof zag het treffen van een betalingsregeling voor bestaande schulden dus niet als het aangaan van een nieuwe verplichting. Het helpt de schuldeiser in dit soort gevallen om:
- met de bestuurder af te spreken dat hij persoonlijk aansprakelijk is voor de nakoming van de betalingsregeling
- die afspraak expliciet te maken
- alle spraken schriftelijk vast te leggen
- juridisch advies in te winnen